Meerwerk – extra werk of extra inkomsten voor de aannemer?
Tijdens een bouwproject zal de aannemer vaak vragen aan de opdrachtgever hebben. Zou het bij het plaatsen van de nieuwe keuken geen goed idee zijn om meteen ook maar de oude kranen te vervangen? Er zijn wat weinig stopcontacten – zou het voordat de muur wordt gestuukt niet praktisch zijn om eerst nog extra wandcontactdozen aan te leggen?
Een bouwproject is, hoe dan ook, een unieke gelegenheid om bepaalde aanvullende werkzaamheden te laten uitvoeren. Vrijwel altijd geldt dat het makkelijker (en vaak goedkoper) is om de extra werkzaamheden in het project mee te nemen, in plaats van deze in een later stadium pas te doen. Het plaatsen van nieuwe kranen kan later altijd nog, maar als er extra wandcontactdozen worden geplaatst dan moet er in de muur worden gefreesd – en kan het stuukwerk weer opnieuw worden gedaan.
Waarschuwingsplicht
Als wijzigingen in het werk of extra werkzaamheden gevolgen hebben voor de aanneemsom dan zal de aannemer de opdrachtgever hier van tevoren op moeten wijzen. Hierbij doet het er niet toe of het de aannemer is die een goede suggestie doet of dat de opdrachtgever zelf plotseling aanvullende wensen heeft. De aannemer is immers de deskundige en het is aan hem om, voordat hij de extra werkzaamheden uitvoert, de opdrachtgever duidelijk te maken dat het kostenplaatje hierdoor hoger zal uitvallen. Dit is alleen anders als de opdrachtgever dit uit zichzelf had moeten begrijpen. De opdrachtgever die zich bedenkt en in plaats van één dakkapel, twee dakkapellen wil, moet snappen dat dit gevolgen voor de prijs zal hebben.
Als de aannemer hierbij niet uit zichzelf laat weten hoevéél de kosten van het meerwerk zullen bedragen dan zal de opdrachtgever hem dit moeten vragen.
Samenvattend
Het is aan de aannemer om de opdrachtgever erop te wijzen DAT het meerwerk extra kosten met zich meebrengt. Meer wordt van de aannemer niet verlangd. De opdrachtgever zal hem moeten vragen HOEVEEL de kosten dan stijgen. Als de opdrachtgever dat nalaat, dan kan hij achteraf met meerkosten worden geconfronteerd die hoger zijn dan hij verwachtte.
Liever duidelijkheid vooraf dan discussies achteraf
Wanneer de opdrachtgever van tevoren in financiële zin weet waar hij aan toe is kan hij een goed overwogen beslissing maken of hij de ‘toevoegingen of veranderingen’ wil laten doorgaan. De aannemer die prijs stelt op een tevreden klant gaat niet aan het werk met een half woord van zijn opdrachtgever, maar stelt een vervolgofferte op waarin hij inzage geeft in de meerkosten. Deze werkwijze is overigens niet alleen in het belang van de opdrachtgever, maar ook in het belang van de aannemer zelf. Want als er discussie komt over de meerkosten, dan zal de aannemer moeten kunnen aantonen dat hij de klant ervoor heeft gewaarschuwd DAT er meerkosten aankwamen. Dat blijkt in de praktijk al wel eens lastig te zijn.
Tussen hoofd- en onderaannemer is dit niet anders
De waarschuwingsplicht geldt niet alleen voor een eenvoudige klus, maar net zo goed voor een complex bouwproject. Ook de onderaannemer die bij de bouw van een kerncentrale op verzoek van de hoofdaannemer meerwerk verricht zal zijn opdrachtgever van te voren voor meerkosten moeten waarschuwen.
Bij dergelijke extra opdrachten weet echter ook de aannemer niet (precies) wat hem te wachten staat. Zeker als voor de onderaannemer (en vaker nog: de onder-onderaannemer) de bouw van een kerncentrale geen dagelijkse routine is, zal hij maar moeilijk antwoord kunnen geven op de tegenvraag naar een reëel inzicht in de omvang van de concreet te verwachten meerkosten. Partijen zullen dan samen vooraf de discussie moeten voeren en kunnen het werk wellicht in fases opknippen waarvan de kosten beter zijn te overzien.
De uitzondering
Zoals al vermeld, kan de aannemer die niet kan aantonen dat hij aan zijn waarschuwingsplicht heeft voldaan, nog wel aanvoeren dat de opdrachtgever uit zichzelf de noodzaak van de prijsverhoging had moeten begrijpen. Indien ook voor een niet-deskundige opdrachtgever overduidelijk moet zijn dat opgedragen meerwerk (redelijke) meerkosten met zich meebrengt, dan kan dit argument worden gehonoreerd.
Een deskundige opdrachtgever zal de noodzaak van de prijsverhoging sneller uit zichzelf begrijpen dan een leek. Wanneer een opdrachtgever met een bepaalde complexe opdracht veel kennis en ervaring heeft (meer dan de aannemer zelf) en hierbij meerwerk opdraagt, dan hoeft hij immers niet in bescherming te worden genomen.
Afwijking van de wet
In overeenkomsten of voorwaarden mag van het voorgaande (dat voortvloeit uit artikl 7:755 van het Burgerlijk Wetboek) worden afgeweken. In de meest gebruikte voorwaarden (te weten: de Uniforme Administratieve Voorwaarden voor de uitvoering van werken en van technische installatiewerken, UAV 2012) is dat echter niet gedaan. De betreffende paragraaf (36 lid 1a UAV-2012) is gelijk aan het wettelijke artikel.
Moraal van dit verhaal
- Wanneer sprake is van gewijzigde of aanvullende werkzaamheden is het in belang van de aannemer om, voordat hij hieraan begint, de opdrachtgever meteen schriftelijk (!) te wijzen op de prijsverhoging die dit met zich mee brengt.
- In het belang van de klantrelatie doet de aannemer er goed aan om zo nauwkeurig mogelijk te omschrijven welke meer-werkzaamheden hij zal moeten uitvoeren en tegen welke (reële) kosten.
- Ook doet de aannemer er goed aan om het schriftelijk te bevestigen indien de hele opdracht hierdoor langer gaat duren, om discussies over de doorlooptijd en de opleverdatum te voorkomen.
- Tevens is het verstandig voor de aannemer om een termijn te vermelden waarbinnen de opdrachtgever over het meerwerk moet beslissen en wat de eventuele gevolgen zijn, als hij dit niet doet.
- Als de aannemer de kosten niet volledig inzichtelijk kan maken, dan zal hij een voorbehoud moeten maken en zal hij het meerwerk in fases moeten opdelen. Hij kan de opdrachtgever dan werkenderwijs in verschillende stappen over de gemaakte en nog te maken kosten informeren.
- Bij niet-deskundige opdrachtgevers zal de aannemer extra voorzichtig moeten zijn. Ook bij zakelijke opdrachtgevers zijn vanzelfsprekend mensen zonder of met slechts weinig ervaring te vinden.